سرای تاریخ : خانه ملک ( به انگلیسی : Malek House ) سرآمد خانه های تاریخی مشهد است که در گذشته متعلق به حاج حسن ملک یکی از ثروتمندان مشهدی بوده است که گفته می شود یکی از ثروتمندان در ۱۰۰ سال گذشته ایران بوده ، دارایی بی نهایت داشته است.
او که در خانه ای ثروتمند به دنیا آمده بود ، سالها اجاره دار املاک و مستغلات آستان قدس رضوی بوده است و توانسته است ثروت کلانی بدست آورد. این بنا یکی از خانه های زیبای به جا مانده از دوران انتقال معماری در اواخر عصر قاجاریه به شمار می شود. بنای خانه ملک در حال حاضر متعلق به سازمان میراث فرهنگی و حیاط خانه متعلق به صندوق احیای آثار تاریخی می باشد.
مسیر دسترسی به خانه ملک
خانه ملک در خیابان امام خمینی مشهد قرار گرفته است ، شما میتوانید بعد از بازدید از باغ زیبای ملی در این خیابان از این مجموعه تاریخی بازدید نمایید.
حرم امام رضا (ع ) در فاصله ۴ کیلومتری از این بنا واقع شده است و میتوانید با ۲۵ دقیقه پیاده روی به آنجا برسید.
از آنجا که خانه ملک نزدیک به حرم قرار گرفت است ، موقعیت مکانی مناسبی برای بازدید گردشگران و مسافران دارد و هتل ها و مسافرخانه های متعدد در نزدیک آن قرار گرفته است.
ساعت بازدید از خانه ملک
بازدید از بنا برای عموم آزاد است.
هر روز از ساعت ۸ صبح تا ۶ عصر میتوانید از این مکان بازدید نمایید.
بازدید از خانه ملک هیچ هزینه ای برای بازدیدکنندگان ندارد.
تاریخچه خانه ملک مشهد
تاریخچه خانه ملک
محل سکونت حاج حسین ملک در ضلع شرقی خیابان امام خمینی مقابل ساختمان دارایی قرار گرفته است. زیربنای این خانه قدیمی حدود ۶۰۰ متر مربع است و مساحت زمین حدود ۱۶۵۹ متر مربع است. تاریخ ساخت خانه به اوایل قرن چهاردهم شمسی برمیگردد. این خانه تاریخی در ۱۸ شهریور ۱۳۷۷ با شماره ۲۱۱۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. در سال ۱۳۷۹ مورد مرمت قرار گرفت و در حال حاضر مرکز هنر های سنتی میراث فرهنگی خراسان رضوی به حساب می آید. (بیشتر بخوانید :موزه جنگ (خانه تیمورتاش) کجاست؟ )
معماری خانه ملک مشهد
سبک معماری خانه ملک
معماری آن تلفیق معماری سنتی ایران و معماری اروپایی است. نماسازی های خانه بر اساس معماری سنتی و پلان سازی ها بر اساس معماری اروپایی انجام شده است. طبقه بالا شامل ویترین هایی از اشیا ، تابلوها و سازه هایی است که بخشی از آن ها متعلق به خانه و بخشی مربوط به هنر هنرمندان در کارگاه های هنرهای سنتی است که در این خانه به آموزش و ساخت مشغول هستند.
وسعت این بنا در گذشته بیشتر از امروز بوده است. آنچه امروز به عنوان خانه ملک شناخته می شود ، بخش بیرونی خانه شامل دو طبقه است که شامل پذیرایی وسیع خانه با سقف چوبی و منبت کاری شده و شومینه زیبای گچبری شده آن است.
تنها نمونه حمام تاریخی خصوصی مشهد در این ملک قرار دارد که در محوطه باغ خانه زیر تلی از خاک مدفون شده بود و با کاوش های باستان شناسی نمایان گردید. مساحت این حمام ۱۲۷ متر است و در زیرزمین با معماری اسلامی تزئین شده است و دارای قیمتهایی از جمله میان در ، گرمخانه ، سرویس بهداشتی ، نمازخانه ، آتش دان و محل انبار چوب بوده است.
کاربری خانه ملک
امروزه در خانه ملک کارگاه های بافت فرش و گلیم ، کارگار سفال و سرامیک و لعاب کاری ، کارگاه سوزن دوزی و سایر دوخت های سنتی ، کارگاره معرق و منبت ، کارگاه تذهیب و مینیاتور ، کارگاه جلد سازی ، سوخت و چرم بری و صحافی سنتی ، دایر است و انواع هنرهای سنتی به کارآموزان علاقمند دراین مکان اموزش داده می شود.
زندگی حاج حسین ملک
مرحوم حاج حسین ملک در سال ۱۲۵۱ در تهران به دنیا آمد و تحصیلاتش را در محضر مرحوم میرزا ابوالحسن جلوه ادامه دارد.
در سال ۱۲۸۴ در مشهد اداره املاک پدر را بر عهده گرفت و در سال ۱۳۱۶ شروع به وقف اموال کرد.
از جمله :
کتابخانه ملی ملک که به آستان قدرس رضوی سپرد.
بیمارستان رضوی چناران که به شهرداری سپرده شد .
بیمارستان سجادیه تربت جام که به شهرداری سپرده شد .
در سال ۱۳۳۸ در مجموع ۲۰۰ هکتار زمین را بین فرهنگیان مشهد و به هر نفر ۵۱۰ متر زمین وقف کرد.
در سال ۱۳۴۸ باغ وکیل آباد را وقف مردم مشهد کرد و تولیت آن را به شهرداری سپرد.
