طراح : ابوالفضل فدائی

عنوان درس : درس ۹  تاریخ۲ پایه یازدهم انسانی  (ظهور و گسترش  تمدن ایرانی  – اسلامی )

چکیده درس :  از ابتدای  قرن سوم  تا نیمه  قرن پنجم هجری ، ایرانیان سلسله  حکومت های تشکیل دادند و به تدریج مناطق مختلف ایران را از  زیر سلطه  مستقیم خلفای عباسی خارج  کردند . در این دوره بود  که تمدن  ایرانی – اسلامی  به اوج  گسترش و شکوفایی رسید .

از جمله حکومت های  که در این دوران شکل گرفت عبارت هستند از  : طاهریان ، صفاریان  ، سامانیان ، علویان طبرستان ، زیاریان و آل بویه .

با توجه به گستردگی مطالب درس ۹  ، هم اکنون شما  می توانید  اینفوگرافیک   این درس  رو  که بصورت خلاصه فقط به نکات اساسی  و مهم این درس پرداخته ،  در پایین همین پست ، دانلود کنید

مخاطبین  عمده ، همکارانی که تاریخ تدریس می کنند و همچنین  دانش آموزان پایه ۱۱ انسانی می باشند .

برای دانلود اینفوگرافیک درس ۹  تاریخ پایه یازدهم انسانی با کیفیت اصلی اینجا کلیک کنید

نویسنده  و گردآوری شده توسط : ابوالفضل فدائی

سراي تاريخ : گروهی که  در متون  فرقه شناختی  و منابع تاریخی  با نام خوارج  از آن یاد می شود ، یکی از دیرین ترین  فرقه ها  در  تاریخ  امت اسلامی در عرصه  هماورد  احزاب سیاسی و از آن  پس اندیشه  های دینی است . این گروه که در آغاز  در قالب حزبی سیاسی  و در برابر دو حزب عمده دیگر روزگار  خود یعنی شیعیان علی (ع) و طرفداران معاویه  شکل گرفت  و بعدها نیز  در مسأله  مطروح  دهه های پایانی سده اول یعنی داوری  در برابر  مرتکب کبیره  در جایگاه  یک گروه کلامی در برابر مرجئه  قرار گرفت و  در سده  های پسین  در قالب  گروه ها یا شاخه های با اندیشه های  معتدلتر  به حیات  خود ادامه  داد .

سرزمین مادها به دو قسمت تقسیم شده بود، در آغاز ماد بزرگ نواحی مرکزی و غربی ایران تا حدود کردستان و کوههای زاگرس را در برداشت. در قسمت دوم ماد کوچک آذربایجان را در برداشت همچنین نام قوم ماد و کشور ایشان مکرر در کتیبه های آشوری آمده است.

حاکمان  این قوم در اوایل کار دست نشانده ی دولت بزرگ آشور بودند و به پادشاهان آن باج می دادند. پایتخت  این قوم در گذشته هگمتانه نام داشت که بعدها به اکباتان تغییر نام داد .

قوم مادها در کوه هایی که به عنوان جایگاه خود در ایران انتخاب کرده بودند مس ، آهن ، سرب ، سیم و زر، سنگ مرمر و سنگهای گرانبها بدست می آوردند و چون زندگی ساده ای داشتند به کشاورزی بر دشت ها و دامنه تپه‌های منزل گاه  خود مشغول بودند.

عکاس : ابوالفضل فدائی (منبع : موزه مشهد)

سرای تاریخ : حرمِ امام رضا یا حرم رضوی مدفن علی بن موسی الرضا، امام هشتم شیعیان امامی است. این مکان که در مرکز شهر مشهد در خراسان رضوی، ایران واقع است، نزد شیعیان امامی به‌عنوان «حرم» و مکانی مقدس گرامی داشته می‌شود.

حرم امام رضا مجموعه‌ای است با کانونِ آرامگاهِ علی بن موسی الرضا که دیگر مسجدها، آرامگاه‌ها، رواق‌ها، صحن‌ها، کتابخانه‌ها و موزه‌ها را دربر می‌گیرد. مسجد بالاسر و مسجد گوهرشاد نیز از مهم‌ترین بناهای پیوسته به آن هستند.

دیرینگی کهن‌ترین بخش‌های این حرم به سال ۶۱۰ ه‍.ق (دههٔ ۱۲۳۰ م) می‌رسد. از دورهٔ تیموریان هم‌زمان با نوسازی بسیاری از بناهای کهن خراسان در طوس، هرات و نیشابور، به این مکان نیز توجه ویژه‌ای شد. بسیاری از ساختمان‌های این حرم از دورهٔ صفویان به‌ویژه روزگار شاه طهماسب صفوی به‌جا مانده‌است. وسعت حرم در طول این بازسازی‌ها از ۱۲ هزار مترمربع به مساحت کنونی آن در حدود یک میلیون متر مربع رسیده‌است که آن را تبدیل به یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان کرده‌است.

عکاس : ابوالفضل فدائی

سرای تاریخ : موزه عبرت تهران یکی از ساختمان‌های میدان مشق (باغ ملی) است که مخوف‌ترین شکنجه‌گاه ایران به شمار می‌رود و بازدیدکنندگان را با گوشه‌ای از تاریخ این مرزوبوم آشنا می‌کند تا درک بهتری از اتفاقات آن روزگار داشته باشند. این موزه از جمله مقاصد گردشگری سیاه محسوب می‌شود که رنج زندانیان در زیر شکنجه را روایت می‌کند و از همین نظر با سایر موزه‌های تهران تفاوت دارد. در نتیجه درست مثل گردشگری سیاه که برای تفریح و خوش‌گذرانی انجام نمی‌شود، در اینجا نیز هدف آشنایی با وقایع تلخ تاریخی است.

علاوه بر معماری مدور با راهروهای تودرتو و دالان‌های تنگ و باریک که امکان فرار از زندان را به صفر رسانده بودند، وجود نرده‌های بلند آهنی و دیوارهای بتنی و بلند، خود گواه یک بنای خوف‌انگیز و نفوذناپذیر است که بهترین جا برای شکنجه‌ زندانیان در دوره پهلوی به شمار می‌رفت. برای آشنایی هرچه بیشتر با موزه عبرت، با این مقاله همراه شوید.

عکاس : ابوالفضل فدائی

سرای تاریخ : مسجد جامع گرگان از جاهای دیدنی گرگان در استان گلستان به شمار می رود و به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قدیمی ترین شهرهای ایران

آشنایی با این شهر ها و آثار تاریخی به جا مانده در آن ها به آگاهی ما از تاریخ و تمدن کشورمان کمک شایانی می کند. آگاهی از تاریخ کشور برای هر ایرانی لازم و ضروری است و در زندگی کمک زیادی به او می کند. در این مقاله قصد داریم به معرفی قدیمی ترین شهر های ایران بپردازیم.

نگارنده :  فـردین قانقرمه

(پایه یازدهم)

سرای تاریخ : ناصرالدین شاه قاجار (۲۵تیر ۱۲۱۰-۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵) که پیش از پادشاهی ناصرالدین میرزا خوانده می شد ، معروف به   قبله عالم ، سلطان صاحبقران و بعد شاه شهید ، چهارمین شاه از دودمان قاجار ایران بود. وی طولانی ترین دوره پادشاهـی  را در میان دودمان قاجار داراست. او همچنین نخستین پادشاه ایران بود که خاطرات خود را نوش  تولد و خانواده  پدر ناصرالدین ، محمد شاه قاجار نوه فتحعلی شاه قاجار و سومین پادشاه دودمان قاجاریه بود. محمد شاه هنگامی کـه   دوازده سال سن داشت در۱۲۳۴ به دستور فتحعلی شاه با دختر عمه چهارده ساله اش ملک جهان ازدواج کرد. این ازدواج  به قصد ازبین بردن تفرقه بین شاخه های قوانلو و دولو ایل قاجار صورت می گرفت. در منابع عصر قاجار، طرح این ازدواج  را جزئی از توصیه های آقا محمد خان به فتحعلی شاه دانسته اند. ناصرالدین سومین پسر ونخستین فرزند باقی مانده این  زوج. در ششم صفر۱۲۴۷ در دهکده کهنمو از توابع اسکو در نزدیکی تبریز به دنیا آمد.

نگارنده : مسعود خواجه

( پایه دهم انسانی)

شاهنشاهی اشکانی که در ادبیات غربی با نام امپراطوری پارت ها شناخته می شود ، یکی از قدرت هایی سیاسی و فرهنگی ایرانی درایران زمین بود که ۴۷۱ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا و آسیای

میانه حکومت می کردند . این شاهنشاهی در قرن سوم پیش از میلاد توسط ارشک رهبر قبایل ایرانی پس از فتح پارت در شمال  شرقی ایران تاسیس گردید. وی سپس با متحد کردن پارتیان و دیگر اقوام ایرانی علیه سلوکیان قیام کرد و با تثبیت اقتدار ، بنیان سلسله ی خود را از تبار هخامنشیان بر شمرد. مهرداد یکم با تصرف مناطق ماد و میان رودان ، قلمرواشکانی را تا حد زیادی گسترش داد و سرانجام

 شاهنشاهی اشکانی در دوران مهرداد دوم به اوج گستره ی خود رسید. پهناوری دولت اشکانی در دوره ی اقتدارش از رود فرات تا هندوکش و از کوه های قفقاز تا خلیج فارس را شامل می شد. به دلیل قرار گرفتن جاده ی ابریشم در گستره ی حکومت اشکانی و قرار گرفتن در مسیر بازرگانی بین جمهوری روم و حوضه ی مدیترانه و امپراتوری هان در چین ، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت جهانی تبدیل شد. اشکانیان در دهه های نخستین حکومت خود ، بعضی از سنت هایی که پس از نبرد گوگمل رواج یافته بود را در دربار خود پذیرفتند اما رفته رفته سنت های ایرانی بر همتایان خود غلبه کردند و این دوره شاهد یک نوزایی فرهنگی ایرانی بود. شاهان اشکانی خود را شاهنشاه میخواندند که نشانگر ادعای آنان بر جانشینی هخانمشیان است. در واقع شاهان اشکانی به راستی شاه شاهان بودند ، زیرا تعداد زیادی از شاهان منطقه فرمانروای  اشکانی را به عنوان شاهنشاه خود به رسمیت میشناختند ، درحالی که در دوره هخامنشی فرمانروایان محلی توسط دولت مرکزی انتخاب می شدند ، شاهنشاهی اشکانی تعداد زیادی پادشاهی کوچک و  بزرگ را در دل خود جایی داده بود که فرمانروایی بر آنان به صورت موروثی دست به دست می شد.

نویسنده :ابوالفضل فدائی

نویسنده : ابوالفضل فدائی

ساختار حكومت قاجار مخصوصاً ساختار نظامي ارتش بسيار سنتي، ابتدايي و فاقد كارآيي بوده ؛ به همين دليل ، بخشياز موانع شكل گيري ارتش ريشه در همين ساختار سنتي ريا، فساد آميز و ناسودمند اقتصادي و نظامي حكومت قاجارداشته است كه موجب ناهموار شدن راه اصلاحات گرديده بود. و سپاهيان به شيوه هاي سنتي تعليم مي ديدند و تحت امرروساي قبايل خود بودند .هجوم دولت هاي استعماري روسيه و انگليس به ايران ،مخصوصاً شكست هاي سنگين از روسيه،حكومت گران و نخبگان حكومت قاجار را متوجه ساختار سنتي و ناكارآمد ارتش قاجار كرد. از اين رو انديشه اصلاحاتنظامي و تشكيل ارتش ، دولت مردان قاجار را به تلاش ها و اصلاحات مختلفي وا داشت و آنها را در راه رسيدن به اينهدف ، كوشش هاي زيادي انجام دادند ؛ اما اين تلاش ها به نتيجه مطلوب نرسيد از اين رو مقاله حاضر در صدد است باشيوه توصيفي تحليلي – تاريخي به بررسي وضعيت ارتش در دوره قاجار و اصلاحات نظامي علي رغم تلاش هايدولتمردان بپردازد.نتايج و دستاوردهاي پژوهش حاضر نشان مي دهد كه عواملي چون نبود آموزش نظامي ، نبود تجهيزاتمدرن و بي توجهي به امور نظامي و مخالفت كارگزاران داخلي و ضعف و ناكارآمدي ساختار اقتصادي و نظامي در انحطاطارتش ايران در اين دوره نقش داشته است.

بیوگرافی عایشه همسر حضرت محمد (ص):

عایشه، دختر ابوبکر

زاده ی ۶ سال پیش از هجرت/۶۱۴ میلادی در مکه

درگذشت ۵۸ هجری قمری/۶۷۸ میلادی در مدینه

آرامگاه قبرستان بقیع

محل زندگی مکه و مدینه

ملیت حجازی

نژاد عرب

عنوان ام عبدالله، ام المؤمنین، حمیرا

دوره صدر اسلام

دین اسلام

همسر(ها) محمد پسر عبدالله

فرزندان فرزندی نداشت

والدین ابوبکر، ام رومان

خویشاوندان عبدالرحمن بن ابی بکر (برادر)

محل قلعه دختر کرمان

در حوالی شهر کرمان دو قلعه باستانی وجود دارد که هر دو قلعه را “قلعه دختر” می نامند. از این دو قلعه یکی از گل ساخته شده است که در ارتفاعات حد فاصل بین زریسف و کوه مسجد صاحب الزمان بنا شده است.

قلعه دیگر از سنگ ساخته شده است و در شمال شهر کرمان و دقیقا در سمت چپ مسیری که به زرند می رود واقع شده است و در فاصله ۱۰ کیلومتری از جاده کمر بندی نزدیک شهر قرار دارد.

این قلعه در قسمت شمالی جلگه شهر کرمان بر روی یک صخره بلند قرار گرفته است. این صخره که قلعه دختر را در خود جای داده است تا ۴۰۰ متر ارتفاع دارد و سطح بام آن بیش از ۲۰ هکتار وسعت دارد.

سرای تاریخ : قدیمی ترین آتشکده ی یزد، آتشکده ی ورهرام نام دارد که با قدمتی بیش از ۱۵۰۰ سال گردشگران زیادی را به خود جذب میکند. این آتشکده واقع در خیابان آیت الله کاشانی میباشد و هر ساله مراسمات مذهبی زرتشتیان در این آتشکده برگزار میشود.

 چیزی که ما از آن به عنوان آتَش یا تَش میشناسیم انرژی گرمایی و نور است که هنگام واکنش شیمیایی آزاد می‌شود و حاصل سوختن یا احتراق یک شی می‌باشد. اما کلمه ی  آتش بسیار فراتر از آن چیزیست که ما میدانیم. در ایران باستان،آتش، یک نام مقدس شمرده میشد. به گونه ای که نه تنها پادشاهان بلکه عموم مردم نیز آن را مقدس می شمردند.  مردمان ایران باستان اعتقاد داشتند که خداوند را باید در روشنایی ها جست و جو کرد یا در جایی که بتوان نور را مشاهده کرد، خدا هم همان جاست.

کلیسا و مسجدهای تاریخی همدان 

– مسجد جامع همدان

مسجد جامع همدان، یکی از آثار تاریخی جذاب و دیدنی همدان است. بنای مسجد در دوره قاجار با کاربری مذهبی ساخته شده است. مسجد جامع همدان متشکل از دو شبستان، سه ایوان، صحن و یک گنبد آجری است. ایوان اصلی در ضلع جنوبی قرار دارد و در دو ضلع شمالی و خاوری مناره هایی تعبیه شده است.

در بخش زیرین گنبد آجری مسجد واقع در شبستان اصلی مسجد کتیبه هایی تاریخی وجود دارند. کتیبه ها متشکل از خشت کاشی زر داشت هستند و در حاشیه آن ها سوره جمعه، آیه الکرسی، آیه انما یعمرو مساجد الله و من المتهدین نوشته شده است.