سرای تاریخ : ظهور و اختراع ماشین های بخار تجاری و همچنین، تاسیس کارخانه ها سبب بروز
انقلاب صنعتی شد. این انقلاب که شروع آن، از بریتانیا بود به دلیل تغییر یافتن شرایط اقتصادی رخ داد که رفته رفته به سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی، هم راه یافت.ظهور و اختراع ماشین های بخار تجاری و همچنین، تاسیس کارخانه ها سبب بروز
انقلاب صنعتی شد. این انقلاب که شروع آن، از بریتانیا بود به دلیل تغییر یافتن شرایط اقتصادی رخ داد که رفته رفته به سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی، هم راه یافت. این انقلاب که به آن انقلاب صنعتی اول هم می گویند سبب ایجاد تحول و دگرگونی بزرگی در زمینه های کشاورزی، صنعت، تولید و ترابری شد.
در واقع شروع انقلاب صنعتی (Industrial Revolution) در نیمه ی دوم قرن ۱۸ و در کشور بریتانیا بود. با شروع این انقلاب دیگر اکثر جوامع روستایی و کشاورزی کشورهای اروپایی و آمریکایی به حالت شهری و صنعتی تبدیل شدند. چرا که مهم ترین تحول این انقلاب، صنعتی شدن کارخانه ها و صنایع بود. به این معنی که دیگر به جای نیروهای انسانی، از نیروی ماشین استفاده می شد.
آغاز انقلاب صنعتی از نیمه ی دوم قرن ۱۸
تا قبل از این انقلاب، اکثر تولیدات و ساخت ها در خانه های مردم صورت می گرفت. به این صورت که افراد با استفاده از دستگاه های ساده و ابتدایی به این تولیدات می پرداختند. به عنوان مثال اگر شخصی تولیدکننده ی پارچه بود این پارچه ها را در کارگاه های کوچک یا در خانه ی ریسندگان و بافندگان، انجام می داد. لذا این روش تولید پارچه، سبب می شد که این صنعت از هزاران تولیدکننده ی منفرد، تشکیل شده باشد.علاوه بر این، هر بخشی از کشور انگلستان در تولید محصولی خاص، تخصص داشتند. مثلا بخش شرقی این کشور مخصوص استخراج معادن زغال سنگ و ناحیه ی میدلَندز مخصوص تولید فلزات بود. اما بریتانیا به دلایل زیادی نیاز به یک تحول عظیم، در عرصه ی صنایع مختلف داشت.
انقلاب صنعتی در کجا شروع شد؟
شروع انقلاب صنعتی از بریتانیا
انگلستان، شروع کننده ی انقلاب صنعتی بود. چرا که این کشور پس از چندین قرن به موفقیت هایی همچون، تحول سیاسی داخلی، توسعه ی استعمارهای تجاری، گسترش دادن ناوگان های دریایی و رشد طبقه ی متوسط رسید.علاوه بر این، وضعیت امور نظامی و اداری این کشور از لحاظ زمین، کارگر، سرمایه و مدیریت در مرحله ی بسیار مطلوبی قرار داشت و بهبود یافته بود. این موفقیت های کشور انگلیس سبب شدند که زمینه های انقلاب صنعتی و پیشرفت صنعتی در این کشور، فراهم شود.
این انقلاب در ۳ زمینه ی اصلی زغال سنگ، بافندگی و ذوب آهن در انگلیس شروع شد. از جمله تحولاتی که این انقلاب در این کشور پدید ﺁورد می توان به استفاده از نیروی ماشین و دستگاه ها به جای نیروی انسان و روش های تولید دستی، ساخت مواد شیمیایی جدید، به کارگیری روش های جدید برای تولید آهن، ساخت ابزارهای ماشینی، افزایش دادن استفاده از نیروی آب و بخار و همچنین پدید آمدن کارخانه های تولید مکانیزه اشاره نمود.وقتی صحبت از انقلاب صنعتی می شود نام دو انقلاب صنعتی برده می شود که یکی در نیمه ی قرن ۱۸ و دیگری در قرن ۱۹ اتفاق افتاده است که هر دوی این انقلاب ها سبب افزایش و گسترش یافتن استعمار اروپایی در کشورهای آسیایی و آفریقایی و همچنین افزایش بهره کشی از کارگران بود.
ماشین بخار، نماد این انقلاب است. این انقلاب به عنوان دومین تحول عظیم در دنیا شناخته می شود. اولین تحول عظیم دنیا مربوط به انقلاب کشاورزی و سومین تحول عظیم مربوط به انقلاب الکترونیک می باشد.
انقلاب صنعتی چگونه و در کجا شروع شد؟
انگلستان اولین کشور صنعتی در جهان
یکی از مهم ترین تحولات انگلستان در عصر انقلاب صنعتی، ورود تکنیک ها و تکنولوژی های جدید در صنعت کشاورزی بود که این تحولات، راه را برای تغییر و تحولات بعدی هموار کرد. رفته رفته تمام کارخانه ها شروع به کار با دستگاه های پیشرفته و مخصوص و تولیدات انبوه نمودند. در طرف مقابل، جمعیت کشور روز به روز در حال افزایش بود و روش های تولید مواد غذایی قدیمی، پاسخگوی این جمعیت نبود.
به همین دلیل تولید مواد غذایی در این دوره، افزایش یافت تا نیاز مردم تامین شود. توسعه ی موتورهای بخار و تاثیر آن در صنایع نساجی و آهن و همچنین تغییرات زیاد در زمینه های حمل و نقل، ارتباطات و بانکداری از دیگر تحولات این انقلاب در بریتانیا بود. به طور کلی این انقلاب پیامدهای مثبت و منفی داشت. پیامد مثبت آن، افزایش دادن سطح استاندارد زندگی مردم و پیامد منفی آن، روی زندگی افراد کارگر و قشر مستمند بود.
این انقلاب سبب شد که نرخ بیکاری و فقر، در نواحی روستایی این کشور افزایش یابد. لذا بسیاری از روستاییان، مجبور به ترک روستا و یافتن شغل در شهر شدند. این شرایط، راه را برای ایجاد یک سیستم کارخانه ای بزرگ فراهم نمود.
بریتانیا مبدا انقلاب صنعتی
چرا بریتانیا مبدﺃ انقلاب صنعتی شد؟
یکی از مهم ترین دلایلی که سبب شد بریتانیا یا همان انگلیس، خاستگاه این انقلاب شود وجود منابع زغال سنگ و سنگ آهن فراوان در این کشور بود که از مهم ترین نیازهای این انقلاب بودند. همچنین بریتانیا در این دوره از ثبات سیاسی برخوردار بود و مستعمره های او مهم ترین منابع او به شمار می رفتند. چون هم می توانست مواد خام مورد نیازش را از آن کشورها تامین کند و هم بازارهای این کشور، مهم ترین بازار برای فروش محصولاتش بودند.
البته فقط معادن زغال سنگ و کشورهای مستعمره، دلیل شروع انقلاب در این کشور نبود و کشورهای دیگری هم چنین شرایطی داشتند. بریتانیا به دلایل زیر موفق شد شروع کننده ی این انقلاب باشد:
• مردم این کشور از سطح سواد بالایی برخوردار بودند.
• تمام تشکیلات اقتصادی این کشور، تحت نظر دولت نبود و از ازادی بالایی برخوردار بودند و دولت در این امور، دخالت چندانی نداشت.
• دولت از پروژه های تجاری حمایت زیادی می کرد. حتی حاضر بود با استفاده از نیروی دریایی بزرگ خود، از کشتی های تجاری محافظت کند.
• اشراف زادگان هم نگرش تجاری داشتند.
• مهاجران بریتانیا نظیر هلندی ها، یهودی ها و پروتستان های فرانسوی، ارزشمندترین سرمایه های این کشور بودند.
• موقعیت جغرافیایی خوب بریتانیا و حضور آن در اقیانوس اطلس کمک زیادی به او در این انقلاب کرد.
• انگلیس در آمریکای شمالی هم مستعمره هایی داشت که نیروی کار، زمین و بازار فروش این کشور را تامین می کردند.
• پنبه هایی که برده های آمریکای شمالی برای این کشور تولید می کردند بسیار ارزان قیمت بود.
تاثیرات انقلاب صنعتی در زندگی مردم
کیفیت زندگی در انقلاب صنعتی
این انقلاب سبب افزایش تولید محصولات کارخانه ای و در نتیجه افزایش استاندارد سطح زندگی خصوصا در بین قشرهای متوسط جامعه شد. مهم ترین پیامد این انقلاب، صنعتی شدن و اختراعات مختلف بود.اختراعات جدید در صنعت نساجی و ورود ماشین های نخ ریسی، توسعه ی صنعت آهن، اختراع ماشین بخار و افزایش دادن میزان تولید محصولات مختلف مثل پنبه، صنعتی شدن حمل و نقل و ساخت اولین کشتی بخار برای حمل و نقل کالا، ساخت اولین لوکوموتیو مجهز به موتور بخار برای خدمات مسافربری، ارتباطات صنعتی و اختراع تلگراف و رواج بانکداری صنعتی و بورس اوراق بهادار می باشد که طبیعتا این مزیت ها سبب افزایش سطح استاندارد زندگی مردم این کشور شدند.
البته این انقلاب برای قشر فقیر و روستایی این منطقه اصلا پیامد خوشی نداشت و اغلب آن ها راهی شهرهای صنعتی شدند. کودکان کار در این دوره افزایش یافتند. این قشر از سطح زندگی، بهداشت و مسکن خوبی برخوردار نبودند. حقوقشان بسیار کم بود و در کل با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می کردند. تا اینکه در اواخر قرن ۱۹ وضعیت طبقه ی کارگر انگلیس هم تقریبا بهبود یافت و دولت برای شرایط کاری این قشر، اصلاحاتی در نظر گرفت.
نکاتی در مورد انقلاب صنعتی
• این انقلاب، انقلاب صنعتی اول شناخته می شود که بین سال های ۱۷۶۰ تا ۱۸۳۰ میلادی اتفاق افتاد. بلژیک اولین کشوری بود که بعد از بریتانیا با این انقلاب، اقتصادش دگرگون شد.
• صنعتی شدن فرانسه نیز در همین دوره بود اما چون در آن دوره، فرانسه درگیر انقلاب بود صنعتی شدنش، به کندی صورت گرفت.
• انقلاب صنعتی دوم تقریبا هم زمان با انقلاب اول صورت گرفت. اما به طور دقیق، انقلاب دوم در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ بود.
• افرادی بودند که با صنعتی شدن و دگرگونی های اقتصادی و تکنولوژی مخالف بودند. به این افراد، لودیت می گفتند.
بررسی ابعاد مختلف انقلاب صنعتی