رمان تاریخی، رمانی است که تلاش می‌کند گذشته و شرایط دوران گذشته را بازگو کند و شخصیت‌ها، زمان رمان و محل وقوع آن، در واقعیت ریشه دارند. رمان تاریخی، عموما پیش‌زمینه سیاسی یا اجتماعی دارد. در ادامه می‌خواهیم تعدادی از بهترین رمان‌های تاریخی را معرفی کنیم.
کلیدر؛ جلد اول و دوم
” شکم نان می‌خواهد، گفت‌وگو که حالی‌‌اش نمی‌شود. جای نان چاخان هم نمی‌شود تحویلش داد.”
کلیدر رمان تاریخی ۳ هزار صفحه‌ای است که ماجرایش بین سال‌های ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ اتفاق می‌افتد؛ کلیدر، نام کوهی واقع در غرب خراسان رضوی است؛ در این رمان ده جلدی، زندگی شخصیتی به نام گل محمد، به تصویر کشیده می‌شود. گل محمد و همراهانش، افرادی هستند که برای حمایت از دهقانان و فقیران، علیه خان‌ها، ملاکین و ارباب‌های محلی مبارزه می‌کنند. گل‌محمد تدریجا به شخصیتی محبوب و الهام‌بخش تبدیل می‌شود و آوازه شهرتش در سراسر منطقه می‌پیچد. در این رمان ده جلدی، چالش‌ها، مشکلات، درگیری‌های ذهنی، سراسیمگی و سردرگمی‌های گل محمد، به نمایش در می‌آید.
کلیدر به عنوان بلندترین رمان محمود دولت‌آبادی، به سبک واقع‌گرایی یا رئالیسم ادبی تعلق دارد. یعنی شخصیت‌های داستان و حوادث آن، بر پایه واقعیت اند. محمود دولت‌آبادی در رمان کلیدر از اصطلاحات و واژگان محلی همان منطقه، بهره برده و این مسئله بر جذابیت و زیبایی داستان افزوده است. گل محمد به عنوان قهرمان داستان کلیدر، هویتی انسانی و غیراسطوره‌ای دارد. فردی معمولی به حساب می‌آید و مانند بقیه آدم‌هاست.
در کلیدر نیز مانند دیگر آثار محمود دولت‌آبادی، دغدغه دستیابی به عدالت اجتماعی و رفع تبعیض و ظلم به چشم می‌خورد؛ کلیدر به عنوان یکی از برترین رمان‌های تاریخی ایرانی، تحسین بسیاری از منتقدین را برانگیخته است.
کلیدر با آنکه در فضای دهه بیست ایران اتفاق می‌افتد؛ اما به یک بازه زمانی، محدود نمی‌ماند.
” خاک این سرزمین در همه روزگارها با خون ما مردم آبیاری شده.”
ماشاءالله‌خان در بارگاه هارون‌الرشید
درست است که این کتاب از جمله کتاب‌های قبل انقلابی بوده و جدید نیست، اما به نوعی هم می‌توانیم بگوییم جدید است. چرا که برای سال‌ها این کتاب جزو کتاب های ممنوعه بوده و در ایران منتشر نمی شده. اگر هم عاشق خواندن این کتاب بودید، باید از کتابفروشی‌های زیرزمینی و کنار خیابانی نسخه افست آن را پیدا می‌کردید و یا اینکه به هزار زحمت از کسی آن را قرض می‌گرفتید. سرانجام در مرداد ۱۳۹۹ این کتاب هم تجدید چاپ شد و همزمان با نسخه‌ی چاپی، نسخه‌ی الکترونیکی آن هم منتشر شد.
ماشالله خان در دربار هارون‌الرشید کتاب طنزی است نوشته ایرج پزشکزاد، نویسنده رمان معروف دایی جان ناپلئون. ماجرای این کتاب درباره‌ی ماشالله خان، دربان بانک است که تحت تاثیر کتاب‌های تاریخی است و آرزو می‌کند در دوران هارون‌الرشید زندگی کند. روزی پیش مرتاضی می‌رود از او می‌خواهد که او روحش را به این دوران بفرستد و مرتاض هم چنین می‌کند.
اگر طرفدار مهران مدیری و سریال‌هایش هستید، حتما نام سریال قهوه تلخ او را شنیده‌اید و شاید هم آن را دیده‌اید. خیلی‌ها ایده اصلی قهوه تلخ را برگرفته از همین کتاب می دانستند.
کشتن کتاب فروش
کشتن کتاب فروش، روایتی است از ماجرای کشته شدن کتابفروشی در عراق. مرد ناشناسی و ظاهرا ثروتمندی با روزنامه‌نگاری به نام ماجد بغدادی تماس می‌گیرد و از او می‌خواهد درباره قتل این کتابفروش هفتادساله، گزارشی دقیق تهیه کند. به نظر می‌رسد که مرد بانفوذی باشد و البته پیش پرداخت مفصلی هم به ماجد می‌دهد. ماجد به شهر بعقوبه می‌رود. آنجا به دنبال دوستان، آشنایان و نزدیکان مقتول می‌گردد و تلاش می‌کند تا اطلاعاتی به دست بیاورد. در این میان چیزی به دستش می‌رسد که ارزش بسیاری دارد.
دفتر یادداشت‌های روزانه مقتول و نامه‌هایی که او با زنی فرانسوی به نام ژانت رد و بدل کرده است، مدارک مهمی‌اند. با دقت در آن‌ها می‌توان شخصیت پیچیده و زندگی سیاسی و هنری و فکری کتابفروش را شناخت اما هنوز هم گره‌های بسیاری در ماجرای قتل وجود دارند که با همین مدارک حل نمی‌شوند. سعد محمد رحیم مخاطبانش را با خود به عراق می‌برد و بخش مهمی از تاریخ عراق را در سیر داستان کشتن کتاب فروش بیان می‌کند.
دختری با گوشواره مروارید
حتما نقاشی مشهور دختری با گوشواره مروارید، اثر یوهانس ورمر، نقاش مشهور هلندی به چشمتان خورده است. در اکثر آثار ورمر، به جزئیات توجه ویژه‌ای شده است؛ عموما فعالیت و زندگی مردم عادی را به تصویر کشیده است؛ اما دختری با گوشواره مروارید، بدون تمرکز بر حرفه، مکان یا زمان خاص خلق شده است و در آن صاحب تصویر در پس‌زمینه‌ای مبهم و تیره و با پوششی نامتعارف به روبرو نگاه می‌اندازد.
برخی از منتقدان احتمال می‌دهند که چهره دختری با گوشواره مروارید متعلق به خدمتکار یوهانس ورمر است .تریسی شوالیه این رمان نیز از زبان خدمتکار یوهانس که گری‌یت نام دارد؛ نوشته است. گری‌یت جوان به خانواده‌ای فقیر تعلق دارد؛ پدرش که سابقا کاشی‌کار بوده بینایی خود را از دست داده و او مجبور است که برای کار به خانه یوهانس و همسرش کاترینا برود. گری‌یت انسانی متاثر از آموزه‌های مذهبی است و در این داستان، تحت تاثیر یوهانس ورمر قرار می‌گیرد. دختری با گوشواره مروارید، داستانی سرشار از توصیفات جزئی است که در آن عواطف انسانی برانگیخته می‌شود.
آتش بدون دود؛ جلد اول
آتش بدون دود، نوشته نادر ابراهیمی، آمیزه‌ای از عشق و نفرت، علم و جهل، تسامح و تعصب، صلح و دشمنی و دوگانه‌های بسیار دیگری است که ممکن است در زندگیمان تجربه‌اش کنیم. نادر ابراهیمی نیمی از عمر خود را صرف نوشتن این رمان ۷ جلدی کرده است.
آتش بدون دود با عشق میان دو جوان از دو قبیله رقیب( گوکلان و یموت) آغاز می‌شود؛ گالان دلاوری از قبیله یموت و سولماز از قبیله گوکلان است؛ تعصب قبیله‌ای حاکم بر ترکمن صحرا، ازدواج میان اعضای این دو قبیله دشمن را ممنوع کرده بود.جلد اول این رمان با جان‌باختن گالان و سولماز، پایان می‌یابد؛ در آتش بدون دود، عشق با غرور و خشونت ترکیب می‌شود و صحنه‌هایی بدیع خلق می‌کند. حاصل این رمان، عاشقانه‌ای است که در آن درد و رنج و مبارزات سه نسل از مردمان ترکمن‌صحرا( از دوران ناصرالدین‌شاه تا پهلوی دوم) به تصویر کشیده می‌شود. در جلدهای مختلف آتش بدون دود، اختلاف و تفاوت نسلی و تاثیرگذاری باورهای خرافی بر کیفیت زندگی مردمان ساکن ترکمن صحرا، امری مشهود به نظر می‌رسد.
لینکلن در باردو
شانزدهمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا، آبراهام لینکلن، در شب خاکسپاری کودک ده ساله‌اش که بر اثر تیفوس جانش را از دست داده بر سر مزارش می‌رود. لینکلن در باردو اثر جورج ساندرز، گفت‌وگوی خیالی آبراهام لینکلن، با افراد مختلف در باردو که در آیین بودایی نام دیگر برزخ است به گفت‌وگو می‌نشیند؛ این رمان با وجود شکل‌گرفتن در بستر تخیل، به وقایع تاریخی بسیاری در ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کند؛ زبان روان و گیرایی دارد و در آن می‌توان با شخصیت‌های داستان ارتباط برقرار کرد.
جورج ساندرز لینکلن در باردو را در سال ۲۰۱۷ روانه بازار کرده است این اثر در همان سال توانست جایزه ادبی من بوکر را از آن خود کند و تحسین منتقدان را به همراه داشته باشد.
رئیس‌جمهور آبراهام لینکلن در تاریخ ایالات متحده آمریکا، شخصیت برجسته‌ای به حساب می‌آید؛ او فرمان لغو برده‌داری را امضا کرد و در جنگ داخلی آمریکا، حامیان برده‌داری را شکست داد.
آرتور و جورج
” در برابر زورمندان بی‌باک باش در برابر ضعفا فروتن.”
آرتور و جورج اثر جولین بارنز، داستانی است که در انگلستان قرن بیستم رقم می‌خورد؛ آرتور و جورج زندگی‌های متفاوتی دارند؛ اما ناکارآمدی دستگاه قضایی بریتانیا، این دو را به یک‌دیگر مرتبط می‌کند.
آرتور، به خانواده‌ای اشرافی تعلق دارد که ثروتش را از دست داده، اما شهرتش را نه. جورج فرزند کشیش بخشی در مرکز انگلستان است و تبارش به پارسیان هند می‌رسد. در ابتدای این داستان به دوره کودکی، نوجوانی و جوانی آرتور و جورج اشاره می‌شود. خانواده هر دوی آن‌ها تلاش می‌کنند تا فرزندانشان در مدارس ممتاز درس بخوانند؛ آن‌ها به بهترین نحو تربیت کنند و درس‌های زندگی را به آن‌ها بیاموزند. کتاب آرتور و جورج سعی می‌کند به مشکلاتی که طبقه ممتاز و متوسط انگلستان، درگیر آن است؛ به بهترین نحو بپردازد؛ توصیف فضاها و صحنه‌ها کوتاه و دلنشین است.
در این رمان تاریخی ذهن مخاطبان با موضوعات و مفاهیمی نظیر عدالت، ایمان، صداقت، وفاداری و آزادی درگیر می‌شود. نظر مثبت منتقدان باعث شده که آرتور و جورج از منتخبان جایزه بوکر سال ۲۰۰۵ باشد
پاچینکو
” تاریخ ما را نومید کرده اما مهم نیست.”
پاچینکو نوشته مین جین لی، روایتگر زندگی چهل نسل از خانواده‌ی مهاجر و فقیر کره‌ای است. ژاپن در اوایل قرن بیستم بر کره جنوبی مسلط شد و تراژدی‌های فراوانی را رقم زد. پاچینکو داستانی غمگین و پر فراز ونشیب به حساب می‌آید. پدر سونجا ماهی‌گیری دچار معلولیت است ؛سونجای نوجوان، دل‌باخته غریبه‌ای متمول می‌شود. مرد غریبه با دادن وعده‌های فراوان از سونجا سوء استفاده می‌کند. مرد غریبه، متاهل است و سونجا از او صاحب فرزند شده؛ سونجا پس از این تجربه ناراحت‌کننده و بهت‌آور با انسانی مهربان و بیمار ازدواج می‌کند که قصد رفتن به ژاپن را دارد. تبعات تصمیم سونجا و نپذیرفتن درخواست‌های پدر فرزندش، چندین نسل از این خانواده را درگیر رویدادها و حوادث فراوان می‌کند.
پاچینکو به عنوان رمان برتر به فهرست روزنامه‌های نیویورک تایمز و واشنگتن پست راه پیدا کرده و بن‌مایه و پیش‌زمینه‌ای اجتماعی دارد.
” وطن‌پرستی فقط نظریه است، همین‌طور سرمایه‌داری یا کمونیسم. اما نظریه‌ها می‌توانند موجب شوند انسان منافع خودش را فراموش کند. آدم‌هایی که ریاست دارند افرادی را که بیش از حد به ایده‌ها اعتقاد دارند، استثمار می‌کنند.”
نجیب‌زاده‌ای در مسکو
نجیب‌زاده‌ای در مسکو اثر آموز تولر، داستان زوال و دگرگونی نظم سابق است. انقلاب بولشویکی یا انقلاب اکتبر روسیه اتفاق افتاده و کنت الکساندر ایلیچ رستوف که تباری اشرافی دارد؛ از پاریس به مسکو باز‌می‌گردد. انقلاب دهقانان و کارگران، اشراف و ثروتمندان را دشمن خود می‌داند و بدیهی است که وجود الکساندر ایلیچ برای حکومت برآمده از انقلاب، یک تهدید محسوب می‌شود. کنت جوان با آنکه با انقلاب روسیه همدلی داشت، بازداشت و بازجویی می‌شود و به طرزی معجزه‌آسا نجات می‌یابد؛ او ثروت و منزلتش را از دست می‌دهد و باید باقی عمر خویش را در اتاق زیر شیروانی هتل متروپل مسکو، بگذراند.
پس از طی یک دوره افسردگی و ناامیدی، تدریجا ذهنیت و جهان‌بینی شخص اول این رمان تاریخی ، دستخوش تغییر و تحول می‌شود. کتاب نجیب‌زاده‌ای در مسکو، توانسته به لیست کتاب‌های پرفروش روزنامه نیویورک تایمز راه یابد و نامزد کسب جایزه بهترین رمان تاریخی گودریدز سال ۲۰۱۶ شود.
منبع:طاقچه
