سرای تاریخ : گشت و گذار در تهران قدیم و بازخوانی تصاویر جالب از دوره‌های گذشته حتما می‌تواند برای شما هم جذاب باشد. امامزاده صالح آرامگاه صالح بن موسی کاظم، در جنوب شرقی میدان تجریش واقع در شمال شهر تهران است. در مناسبت‌های مذهبی خصوصاً عزاداری محرم و عاشورا، افراد بسیاری در این امامزاده جمع می‌‌شوند.
گفته شده بنای اولیه بقعه متعلق به قرن ۵ق است که در جریان حمله مغول در سال ۶۱۷ق تخریب شد. بنا به شکل ظاهری اولیه حرم، بازسازی آن در قرن هفتم یا هشتم قمری توسط ایلخانان انجام گرفته است. حرم در دوره‌های بعدی خصوصاً قاجار توسعه پیدا کرد و پس از انقلاب اسلامی ایران، ایوان و شبستان‌های جدیدی بر آن ساخته شد. طاهره صفارزاده از چهره‌های مشهوری است که در صحن حرم مدفون است.مستند «صالح شمیران» درباره زندگی و تاریخچه حرم امامزاده صالح ساخته شده است.
تاریخچه بنا و معماری امامزاده صالح
بنابر آنچه در پایگاه جامع امامزادگان آمده، بنای اولیه بقعه و بارگاه در قرن پنجم هجری ساخته شده و در سال ۶۱۷ق در جریان حمله مغول تخریب شد.از بنای اصلی چهارگوش و شکل پوشش آن و همین‌طور طبق کتیبه مشاهده شده‌ای که دیگر موجود نیست، بازسازی حرم و بنای بعدی متعلق به دوره ایلخانان در قرن هفتم یا هشتم هجری است. در دوره صفویه و افشاریه نیز بخش‌هایی به اصل بقعه اضافه شد. قبل از دوره قاجار، بنایی در کنار حرم وجود نداشت، ولی پس از وقف زمین توسط شاهزادگان قاجاری، حرم توسعه پیدا کرد و گنبد، کاشی و نقاشی‌های دیواری حرم نیز در دوره قاجار اضافه شد.ساخت سالن اجتماعات، افزودن ایوان شمالی به فضای داخل حرم و تجدید کاشی‌کاری گنبد از جمله تغییرات دوره پهلوی بود.
پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران، گنبد با کاشی جدید بازسازی شد. ساخت ایوان‌های غربی و جنوبی، تسطیح و هم‌تراز کردن صحن‌های مختلف و گسترش شبستان جنوبی در دو طبقه از دیگر اقدامات پس از انقلاب است. در صحن امامزاده نیز درخت چنار قطور کهنسالی بود که در کتاب سفرنامه‌نویسانی چون مارکوپولو در هفتصد سال پیش،دیالافوا در سال ۱۸۸۱م. و اولیویه در سال ۱۸۰۷م . ذکر شده، اما پس از مدتی خشکید و قطع شد. بنای امامزاده در تاریخ ۱۳۵۱/۱/۲۸ به شماره ۹۰۹ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفته و به ثبت رسید
در زیر عکسی قدیمی از امازاده صالح تجریش و البته تعجب مردم از بالن در زمان قاجار به تصویر کشیده شده است.
حیرت مردم از دیدن اولین بالن در دوره قاجار
چنار کهن‌سال محوطه امامزاده صالح
امامزاده صالح تا مدت‌ها محل زندگی کهن‌سال‌ترین چنار ایرانی بود. این چنار به‌عنوان نماد شمیرانات شناخته می‌شد و به‌اندازه‌ای بزرگ بود که سایه هرکدام از شاخه‌های آن بخش زیادی از حیاط محوطه را می‌پوشاند و محل استراحت و عبادت زائران بود. قدیمی‌ترها می‌گویند برخی از استادان مکتب، کلاس‌هایشان را زیر سایه این چنار برگزار می‌کردند. قدمت درخت پیر به‌درستی مشخص نیست؛ اما به‌اندازه‌ای بوده که آن را در لیست میراث فرهنگی ایران به ثبت برساند.
محیط تنه چنار امامزاده به ۱۵ متر می‌رسید و هرکدام از شاخه‌های آن به‌تنهایی اندازه یک چنار بزرگ قطر داشت. خلاصه آنکه درخت بزرگ یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری این مکان مقدس بود. اما بعد از خشک‌شدن قنات تجریش، بخشی از آن که در امامزاده قرار داشت، نشست کرد و همین موضوع باعث آسیب‌دیدن چنار شد. از طرفی بعد از سیل تجریش، طرح‌های جدیدی برای منطقه برنامه‌ریزی شده بود و چنار در وسط این طرح‌ها قرار داشت. به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی دستور قطع چنار را صادر کرد. یک شب درخت را قطع کردند و فردا صبح دیگر خبری از چنار بزرگ نبود و درخت پیر تنها در خاطرات قدیمی‌های تجریش باقی ماند.
موقعیت
مرقد امامزاده صالح در کنار میدان تجریش، واقع در ضلع جنوب شرقی ، از امامزاده‌های منطقه شمیران و شمال تهران است. ورودی شمال، شمال غربی و شرقی امامزاده به بازار تجریش باز می‌شود و ورودی غربی رو به پایانه حمل‌ونقل شهری است. در شمال صحن نیز مسجدی به مساحت یکصد متر مربع وقف شده است