سرای تاریخ : مدائن الصالح (به انگلیسی : Madain Saleh) یا حجر دومین شهر بزرگ امپراتوری نبطی ها بعد از شهر پترا محسوب می شود. این محوطه باستانی در مدینه قرار گرفته است.
خانه های این شهر در دل کوه ها قرار دارند که به نام اثالث شناخته می شوند. گفته میشود در آیات ۸۰ – ۸۴ سوره حجر به این مکان اشاره شده است. براساس اسناد تاریخی که اخیرا بدست آمده است است ، شهر مدائن الصالح دومین شهر بزرگ امپراتوری نبطی ها بوده است که در فهرست میراث فرهنگی یونسکو قرار گرفته است. این شهر یکی از ثروتمندترین و موفق ترین شهرهای آن دوره بوده است که در ۱۰۴۳ کیلومتری شمال غرب ریاض قرار گرفته است. یکی از دستاوردهای مهم شهر مداین صالح، توانایی پیدا کردن و ذخیره آب در محیط سخت بیابانی بوده است.
در قدیم تمام مسیر های تجاری بین شهر مدائن در جنوب غربی و بندر غزه در شما در اختیار حکومت نبطی ها بوده است و از این مسیرها کاروان های شتر با بار ادویه ، صمغ ، کندر و مرمکی عبور می کرده اند.یکی از منابع درامد حکومت نبطی ها از راه گرفتن مالیان از کاروان هایی بوده است که برای استراحت و دسترسی به آب در پاسگاه های نظامی بین راه توقف می کرده اند.
در سال ۱۰۶ میلادی ، حکومت نبطی ها ضمیمه امپراتوری روم شد و مسیر های تجاری دریای سرخ از مسیرهای زمینی پیشی گرفتند و از آنجا که دیگر شهرهای نبطی مرکز داد و ستد نبودن ، به مرور خالی از سکنه شده و از بین رفتند. در حال حاضر از شهر مداین صالح نطقه ای متروک در دل بیابان مانده است که به عقیده باستان شناسان بخش بزرگی از آن زیر شن ها مدفون است. در حال حاضر از این شهر ، قبرستانی گسترده با ۱۳۱ مقبره بزرگ کشف شده است که باعث تعجب باستان شناسان شده است. نوشته هایی که روی سنگ های این مقبره ها کشف شده نشان میدهد که در آن زمان ، نبطی ها ، هنرمندان بی نظیری بوده اند. از جمه حجاری های روی سنگ ها تصویر عقاب های در حال اوج گرفتن ، اسفینکس های با ابهت ، شیردال های بال دار و کتیبه هایی پیچیده است.روی یکی از سنگ ها تاریخ ۳۱ بعد از میلاد کاملا مشخص است. از چیزهایی که تا امروز در این شهر کشف شده است ، کارشناسان متوجه شده اندکه نبطی ها اطلاعات دقیقی از خود بر جا نگذاشته اند.
آثار به جامانده از شهر مدائن الصالح
کتیبه های کشف شده در این شهر به زبان سامی نوشته شده اند که در آن زمان در خاورمیانه رایج بوده است و جایگاه مهم یدر دنیای روابط تجاری داشته است ولی با این حال نبطی ها از نوعی زبان عربی ابتدایی استفاده می کرده اند که در کتیبه هایشان دیده می شود.
به عقیده باستان شناسان با بررسی بیشتر کتیبه ها میتواند به اطلاعاتی درباره نام ها ، روابط ، مشاغل ، قوانین و خدایان مردمی که در آن زمان پرستش ، میشده اند ، پی برد.
برآمدگی های زرینی از جنس ماسه سنگ که در سطح بیابان بیرون زده اند و قرن ها فرسایش توسط آب و باد را پشت سر گذاشته اند به صورت سازه های مخروطی و مارپیچ در کنار سکوت عمیق منطقه به جذابیت آن افزوده است.
بر عکس پترا که پر از گردشگر ، سوغاتی فروش و خر سواران است، شهر مدائن الصالح سکوت توصیف ناپذیری دارد.
از آنجا که مسلمانان معتقدند مردم این منطقه حاضر به پذیرش اسلام نشدند و مورد غضب الهی قرار گرفته اند و حاضر نیستند پایشان را در این منطقه بگذارند و از سویی دیگر گرفتن ویزای عربستان برای غیر مسلمان ها کار سختی است ، این شهر گردشگر کمی دارد و آب و هوای خشک و بیابانی آن باعث شده به صورت دست نخورده حفظ شود.
در حالی که نمای پترا در حال تخریب است ولی نمای این منطقه تقریبا دست نخورده و سالم باقی مانده است.
گردشگرانی که به این منطقه سفر میکنند میتوانند به راحتی در شهر مردگان رفت و آمد کنند و داخل مقبره ها سرک بکشند . سنگ های سرد و قدیمی آن را لمس کنند .
تماشای این عظمت در وسط بیایان نشان دهنده پوچی تمام جاه و جلال انسان ها است چرا که روزی قرار است زیر میلیون ها ذره خاک دفن شود .
قصر فرید در شهر مدائن الصالح
قصر فرید در شهر مدائن الصالح
قصر فرید یکی دیگر از بقایای به جا مانده از شهر مدائن الصالح است . پیدا کردن این بنای باشکوه به دلیل بزرگی اش نسبت به سایر بقایای شهر ، ساده تر بوده است.ورودی قصر دری مرکزی دارد که سردری تزئین شده دارد . در دیوارهای داخلی مقبره فرورفتگی هایی وجود دارد که محل دفن جنازه ها بوده است.منظره بیابانی که از قصر فرید قابل تماشا است تبدیل به یکی از جاذبه های منطقه شده است. اگر از داخل مقبره به بیرون بنگرید فقط جای پای گردشگران و ماشین هایشان را می بینید.
سنگ جبل اثلب
اگر با مینی بوس کمی به جلو حرکت کنید به تخته سنگی به نام جبل اثلب می رسید که به صورت برآمدگی بزرگی است .به عقیده کارشناسان این سنگ جایگاه مقدسی برای پرستش یکی از خدایان نبطی به نام دوشارا ، خدایگاه کوهستان است.
دیواره های ناهموراه روی سنگ جبل اثلب قرار گرفته است.دالانی طبیعی با طول ۴۰ متر به این جایگاه منتهی می شود که با سنگ تراشی های مختلف آراسته شده است.فرورفتگی هایی به رسم نذر خدایان نبطی روی آن کنده کاری شده است که به راحتی قابل مشاهده اند.
کانال های آب
با کمی کنجکاوی بیشتر در شهر مداین صالح ، کانالهایی را می بینید که احتمالا مخازن آب ساکنین شهر بوده است و از آنها برای جمع کردن آب باران و اداره آبخوان های زیر زمین استفاده می شده است.
