سرای تاریخ : تاریخ محصولی نیست که فقط ساخته دولت‌ها باشد. تاریخ در همه جا حضور دارد، در هوایی که تنفس می‌کنیم، در شهری که در آن روز را شب می‌کنیم، در تندیس‌ها و مجسمه‌ها، موزه‌ها و حتی در داستان‌ها و آثار هنری. برای همراهی عمیق‌تر با داستان‌ها، دیدن بهتر آثار هنری و یا حتی داشتن دیدگاهی دقیق‌تر و بهتر نسبت به وضع موجود، خواندن تاریخ مهم است. برای شروع به خواندن تاریخ نیازی نیست از تمدن‌های اولیه شروع کنیم، شاید خواندن دوره‌ای از تاریخ که در آن زندگی می‌کنیم و یا داستان‌هایش را از بزرگ‌ترهایمان شنیده‌ایم، جذاب‌تر باشد. اتفاق‌های تاریخ معاصر غالبا به طور مستقیم در زندگی روزمره‌ی ما تاثیر دارند. هنوز هم اسناد فاش شده از کودتای ۲۸ مرداد می‌تواند خبر داغ و جذابی باشد. هنوز هم زندگی ما تحت تاثیر انقلاب ۵۷ است. برای همین است که کتاب‌های تاریخ معاصر ایران می‌توانند کتاب‌هایی جذاب و کاربردی برای خواندن باشد. در این یادداشت چند کتاب از کتاب‌های تاریخ معاصر ایران معرفی می‌کنیم، کتاب‌هایی که می‌توانند ما را به خواندن تاریخ علاقه‌مند کنند.

اگر اهل خواندن تاریخ باشید و به تاریخ ایران علاقه داشته‌باشید غیر ممکن است که تابه‌حال درباره ایران باستان چیزی نخوانده باشید یا درباره آن کنجکاوی نکرده باشید. مورخان اصطلاح باستان را برای دوره‌ای از تاریخ ایران به کار می‌برند که تقریبا از هزاره سوم پیش از میلاد آغاز می‌شود (یعنی زمانی که کاربرد خط در جنوب ایران و به دست ایلامی‌‌ها آغاز شد) و با پیروزی اعراب بر ساسانیان و ورود اسلام به ایران پایان می‌یابد. باستان‌شناسان به این دوران، دوران تاریخ ایران باستان می‌گویند که میان دو دوره پیش از تاریخ و دوران اسلامی قرار می‌گیرد.

گفته می‌شود آریایی‌ها که شاخه‌ای از نژاد هندواروپایی و از ساکنان سرزمین‌های مجاور ایران بودند در هزاره اول پیش از میلاد به دلایل گوناگون از جمله سختی ‌شرایط زندگی و بدی آب و هوا  به داخل فلات ایران کوچیدند. این دسته از مردم هندواروپایی که در قسمت‌های مختلف فلات پراکنده شدند، بعدها اولین امپراطوری متمرکز ایرانی یعنی مادها را پایه‌گذاری کردند حکومتی که ۱۵۰ سال یعنی از ۷۰۸ تا ۵۵۰ قبل از میلاد ماندگاری داشت.

جنگ جهانی دوم یکی از مهم‌ترین تراژدی‌های قرن بیستم است که در شکل‌دهی به دنیای امروز نقشی اساسی داشته است. فراموش نکنیم که نوع نگاه به انسان مدرن تحت تاثیر فجایع این جنگ، اعم از نسل‌کشی، استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی و حمله به مناطق غیرنظامی تغییر یافت؛ نویسندگان و اندیشمندان بسیاری تلاش کرده‌اند که نگرش خود را در قبال جنگی که ده‌ها میلیون انسان را به کام مرگ کشاند؛ بیان نمایند. در این یادداشت به معرفی چند کتاب رمان و داستانی می‌پردازیم که درباره جنگ جهانی دوم حرف‌هایی برای گفتن دارند.

سرای تاریخ : نام آدولف هیتلر، حتی بعد از گذشت این همه سال هنوز می‌تواند باعث شود تا اخم به چهره‌های ما بیاید. او یک رهبر قوی و قدرتمند بود که کارهای عجیب و بزرگی انجام داد. همین کارها او را به یکی از چهره‌های مشهور سیاسی بدل کرد که البته از محبوبیت چندانی برخوردار نبود و هنوز هم بسیاری از مردم نام او را با نفرت و انزجار بر زبان می‌آورند. چه چیزی در این مرد و گفته‌های او وجود داشت که آدم‌های بسیاری را دورش جمع کرد؟ چه چیزی باعث شد تا مردم جذب سخنان او شوند و جنایتی چنین ویرانگر را مرتکب شوند؟ در این یادداشت به معرفی کتاب هایی درباره هیتلر می‌پردازیم که درباره او نوشته شده است.

رمان تاریخی، رمانی است که تلاش می‌کند گذشته و شرایط دوران گذشته را بازگو کند و شخصیت‌ها، زمان رمان و محل وقوع آن، در واقعیت ریشه دارند. رمان‌ تاریخی، عموما پیش‌زمینه سیاسی یا اجتماعی دارد. در ادامه می‌خواهیم تعدادی از بهترین رمان‌های تاریخی را معرفی کنیم.

سرای تاریخ : تصور کنید با کسی چشم در چشم شده‌‏اید. او فرمانِ انجام کاری را به شما می‌‏دهد، که باور دارید می‏تواند منجر به قربانی‏شدن جان میلیون‏ها انسان بی‌‏پناه شود. قطعیت فرمان آن‏چنان در بندبند وجودتان می‏‌پیچد و هم‌‏زمان موجی از ترس و نیاز به ایمنی را در رگ‌‏هایتان جاری می‏کند، که بدون هیچ تأملی تسلیم خواست‌ه‏اش می‌‏شوید. کسی که می‌‏تواند اختیار را از روان‏تان سلب کند. “یک دیکتاتور در مرتبه روان‏شناختی،  سیطره ‏یافته بر تمام لایه‌‏های اجتماع.” این حکایتی است که در زندگی استالین ، رهبر آهنینِ اتحاد جماهیر شوروی خواهید یافت.

۱-کُبا؛ کودکی که از کسی دستور نمی‏پذیرد.

ژوزف ویساریونوویچ جوگاشویلی، که تا پیش از انقلاب ۱۹۱۷ حزب بلشویک روسیه با نام مستعار کُبا شناخته می‏شد، در آستانه انقلاب، نام خود را «استالین» گذاشت. شا‏ید بتوان از همین‏جا دریچه‏‌ای به شخصیت مرموز او یافت. «استالین» به معنی پولادین و شکست‏‌ناپذیر است. او اطرافیان را موظف می‏‌کند تا او را به این نام بخوانند، که این حامل پیامی روشن برای معاشران استالین است: من استوارم، نفوذناپذیر هستم و هرگز خرد نخواهم شد.

سال ۱۸۷۸ نارضایتی گسترده دهقانان و کارگران، موجی از کینه و نفرت علیه اقلیت اربابان را خروشانده و به تئوری انقلاب اقتصادی مارکس در میان گروه‏‌های دانشجویی و نشست‏‌های روشنفکری جان تازه می‏‌دهد. هم‏‌زمان، درشهری دورافتاده از نواحی سرد و خشکِ گرجستان، جوزف استالین متولد می‌شود. او هیچ برادر یا خواهری ندارد. برسفره ای فقیر و زیر سایه پدر و مادری که جوزف آن‏ها را حقیر می‏‌پندارد، سال‏‌های کودکی را می‌گذراند. نوکری و کفش‏دوزی پدر و رخت‏شوری مادر برای مردم، قطعاً راهی نیست که جوزف بخواهد در آن گام بگذارد. شب‌های پدر به میگساری می‏‌گذرد. بعد در هنگامه مستی نوبت به کتک زدن ژوزف می‌‏رسد. اما این ژوزف است که زیر هجوم ضربه‏‌های پدر، احساسی پیروزمندانه دارد. حس کودکانه حکمرانی.